Aesculus hippocastanum L.

Ιστορία

Οι αναλύσεις των αποθέσεων λιγνίτη δείχνουν ότι πριν από την τελευταία εποχή των παγετώνων, η ιπποκαστανιά ήταν αυτόχθονο είδος στην Κεντρική Ευρώπη. Στη συνέχεια μετατοπίστηκε στα νότια και εξαπλώθηκε στη βόρεια Ελλάδα, στις οροσειρές των Βαλκανίων, στη Μικρά Ασία και από τον Καύκασο ως τα Ιμαλάια. Δεν επέστρεψε στην Κεντρική Ευρώπη έως ότου ο γιατρός και ο βοτανολόγος Karl Clusius (1526-1609) έλαβε την ιπποκαστανιά ως αποχαιρετιστήριο δώρο από τον Τούρκο σουλτάνο. Το 1576, η ιπποκαστανιά φυτεύτηκε στον κήπο του δικαστηρίου, στη Βιέννη. Ο Matthiolus, το 1565, έφτιαξε το πρώτο σχέδιο και την περιγραφή καθώς είχε λάβει ένα κλαδί φρούτων από την Κωνσταντινούπολη. Παρόλα αυτά, χρειάστηκε πολύ περισσότερος χρόνος πριν εξαπλωθεί η ιπποκαστανιά στην Κεντρική Ευρώπη. Η μεγαλοπρέπειά του, τα όμορφα φύλλα και τα υπέροχα λουλούδια το έκαναν να παραμείνει σε κήπους και πάρκα.

Η προέλευση του οικογενειακού ονόματος "Αίσκουλος" δεν είναι σαφής. Ο Λιναίος υποστηρίζει ότι πήρε το όνομά του ως ένα είδος βελανιδιάς. Το όνομα του είδους "ιπποκαστανέα" σημαίνει, κυριολεκτικά, "κάστανο για το άλογο" καθώς υπενθυμίζει τη χρήση του σπόρου για τη θεραπεία του βήχα και της αδυναμίας αναπνοής στα άλογα, ενώ το διακρίνει από το κάστανο που τρώει ο άνθρωπος. Παρόλα αυτά, η ιπποκαστανιά είναι δημοφιλής τροφή για ελάφια και αγριόχοιρους τον χειμώνα.

Η ιπποκαστανιά βρήκε ιατρική εφαρμογή για τη θεραπεία των αιμορροΐδων, της αιμορραγίας της μήτρας, της κολπικής και εντερικής καταρροής, της χρόνιας βρογχίτιδας, της επιληψίας, της ημικρανίας και της ζαλάδας. Αποτελούσε και συστατικό του καπνού που χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία των ρινικών πολύποδων. Μια διαδεδομένη λαϊκή πεποίθηση ήταν ότι αν κάποιος μετέφερε σπόρους ιπποκαστανιάς στην τσέπη του, θα απέτρεπε την ουρική αρθρίτιδα, τους ρευματισμούς και τους πόνους στην πλάτη.

Χαρακτηριστικά βοτάνου

Η ιπποκαστανιά είναι εντυπωσιακό δέντρο ύψους 30 έως 40 μέτρων. Μπορεί να ζήσει έως και 250 χρόνια και γενικά πεθαίνει λόγω θραύσης από τον άνεμο. Ο κορμός του έχει γκρι-καφέ χρώμα και ο φλοιός του είναι αρχικά λείος και έπειτα φολιδωτός. Τα μπουμπούκια εμφανίζονται την άνοιξη και είναι παχιά, κωνικά, κολλώδη σε σκούρο κόκκινο χρώμα. Πεντακάθαρα και διάπλατα φύλλα ξετυλίγονται από τα μπουμπούκια για να φτάσουν τελικά τα 20 εκατοστά. Τα νεαρά φύλλα είναι καστανοκόκκινα και καλύπτονται με μαλλιαρό χνούδι. Αφού το χνούδι εξαφανιστεί, τα φύλλα γίνονται πράσινα και εκτείνονται σε οριζόντια θέση. Περισσότερα από εκατό μεμονωμένα λευκά ή κοκκινωπά άνθη συνήθως ομαδοποιούνται στην κωνική, όρθια ταξιανθία. Τα πράσινα, αγκαθωτά φρούτα έχουν ένα χοντρό κέλυφος που σκάει όταν ωριμάσουν. Ο καρπός περιέχει έναν ή δύο στιλπνούς, σκούρους καφέ σπόρους με ένα υπόλευκο χαλάζα. Η ιπποκαστανιά ανθίζει από τον Μάιο έως τον Ιούνιο. Το βρώσιμο ισπανικό κάστανο ή κάστανο (Castanea vesca/sativa) δεν σχετίζεται με την ιπποκαστανιά και ανήκει στην οικογένεια fagaceae.

Φυσικό περιβάλλον

Η ιπποκαστανιά είναι ένα ευρέως διαδεδομένο φυτό και έχει γίνει πολύ γνωστό λόγω της καλλιέργειάς του. Βρίσκεται σε υψόμετρα έως 1200 μέτρα σε όλες τις εύκρατες κλιματικές ζώνες και προτιμά σκιερό και υγρό περιβάλλον.

Παρασκευή

Η A.Vogel παράγει βάμμα, συμπυκνωμένη ταμπλέτα με επικάλυψη και ομοιοπαθητική σκόνη από τους φρέσκους σπόρους («κάστανα») που συλλέγονται από την άγρια φύση. Επίσης χρησιμοποιούνται εκχυλίσματα από φρέσκα μπουμπούκια (gemmae) και λουλούδια για ιατρικές εφαρμογές. Για την προετοιμασία του εκχυλίσματος, είναι συνήθης η χρήση των φύλλων ή του φλοιού. Το άλευρο ιπποκαστανιάς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το πλύσιμο των ρούχων ("σαπούνι εφόδου"), ενώ μετά την αφαίρεση παραγόντων που προσδίδουν χρώμα και των σαπωνινών, χρησιμοποιείται ως αλεύρι για ψήσιμο, σε μεγάλη ποικιλία βιομηχανικών εφαρμογών. Η εσκίνη χρησιμοποιείται στη βιομηχανία καλλυντικών για παρασκευή γελών, γαλακτωμάτων ελαίου-σε-νερό [1] και επειδή απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντιηλιακός παράγοντας [2].